*Αυτή η έκφραση, σύμφωνα με τον Τάκη Νατσούλη, ξεκίνησε από ένα παλιό έθιμο, που είχε την πρώτη εφαρμογή του στη Βαβυλωνία.Όταν ο βασιλιάς ήθελε να αντικαταστήσει έναν άρχοντα, είτε γιατί ήταν ανεπαρκής, είτε γιατί με κάποια σφάλματά του είχε πέσει στη δυσμένειά του, του έστελνε ένα ζευγάρι από παλιά παπούτσια με γραμμένο από κάτω το όνομα αυτού που το λάβαινε.
Από όλους τους επαγγελματίες που ερωτήθηκαν, το 15 τοις εκατό θεωρούσε ότι, γενικά, τα παπούτσια «ορθοπεδικού» τύπου με ψηλό επάνω μέρος συμβάλλουν στην κανονική ανάπτυξη των ποδιών· το 85 τοις εκατό διαφωνούσε. Στην ίδια έρευνα, το 44 τοις εκατό συνιστούσε μαλακά παπούτσια για βρέφη, το 32 τοις εκατό συνιστούσε παπούτσια με ψηλό επάνω μέρος και το 24 τοις εκατό αθλητικά παπούτσια. Τι μπορεί να κάνει ένας γονέας;
Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη σύγχυση σχετικά με την επιλογή κατάλληλων υποδημάτων για παιδιά χωρίς κάποιο πρόβλημα. Μια πρόσφατη έρευνα μεταξύ επαγγελματιών που δίνουν συμβουλές για τα πόδια των παιδιών (παιδίατροι, ορθοπεδικοί χειρουργοί, παιδοορθοπεδικοί, ποδίατροι) αποκάλυψε μεγάλη απόκλιση απόψεων σχετικά με τα παπούτσια και την υπόδηση τόσο για κανονικά όσο και για προβληματικά πόδια. Όχι μόνο υπάρχει διαφορά απόψεων μεταξύ κάθε ομάδας επαγγελματιών, αλλά και σημαντικές διαφορές εμφανίζονται μεταξύ μελών της ίδιας ομάδας. Από όλους τους επαγγελματίες που ερωτήθηκαν, το 15 τοις εκατό θεωρούσε ότι, γενικά, τα παπούτσια «ορθοπεδικού» τύπου με ψηλό επάνω μέρος συμβάλλουν στην κανονική ανάπτυξη των ποδιών· το 85 τοις εκατό διαφωνούσε. Στην ίδια έρευνα, το 44 τοις εκατό συνιστούσε μαλακά παπούτσια για βρέφη, το 32 τοις εκατό συνιστούσε παπούτσια με ψηλό επάνω μέρος και το 24 τοις εκατό αθλητικά παπούτσια. Τι μπορεί να κάνει ένας γονέας; Πιστεύω ότι η μόνη λογική προσέγγιση του θέματος είναι να εξετάσουμε μερικές «παραδοσιακές» ιδέες υπό το φως πρόσφατων μελετών και εμπειριών και να αποφασίσουμε αν θα τις διατηρήσουμε ή θα τις απορρίψουμε.
«Τα παπούτσια είναι απαραίτητα για την σωστή ανάπτυξη της ποδοκνημικής». Με άλλα λόγια, η ποδοκνημική των παιδιών χρειάζεται υποστήριξη, διαφορετικά θα χάσουν την καμάρα. Πρόσφατες μελέτες φαίνεται να διαψεύδουν αυτόν τον ισχυρισμό. Οι παραμορφώσεις των ποδιών, όπως το κότσι και τα σφυροδάχτυλα, είναι πολύ σπάνιες σε πρωτόγονους ανθρώπους που δεν φορούν παπούτσια, σε αντίθεση με τις ανεπτυγμένες κουλτούρες, όπου τέτοιες παραμορφώσεις παρατηρούνται συχνά. Μια μελέτη στην Αγγλία αποκάλυψε ότι μεταξύ παιδιών ηλικίας δύο έως τεσσάρων ετών, το 80 τοις εκατό αυτών που φορούσαν συνεχώς παπούτσια είχαν απόκλιση της τελικής φάλαγγας του μεγάλου δακτύλου και το 30 τοις εκατό είχαν καμπύλωση του τέταρτου και του πέμπτου δακτύλου. Αυτές οι παραμορφώσεις δεν βρέθηκαν σε παιδιά που δεν φορούσαν παπούτσια. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πόδι, είναι κινητό και εύκαμπτο και απαλλαγμένο από τα διαρθρωτικά προβλήματα που παρατηρούνται συχνά στον πληθυσμό που φοράει παπούτσια. Αυτές οι παρατηρήσεις μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα παπούτσια δεν είναι απαραίτητα για την κανονική ανάπτυξη των ποδιών. Ένα κανονικό πόδι δεν χρειάζεται υποστήριξη από παπούτσια. Αντίθετα, βαριά παπούτσια, εκτός αν συνταγογραφηθούν για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.
«Οι σόλες στα παπούτσια πρέπει να είναι χοντρές και άκαμπτες για να προστατεύουν από τραυματισμούς». Αν και είναι αλήθεια ότι οι σκληρές επιφάνειες του σημερινού κόσμου απαιτούν κάποια προστασία για τα πόδια, αυτό δεν σημαίνει ότι οι σόλες πρέπει να είναι χοντρές και άκαμπτες. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που περπατούν ξυπόλητα έχουν λιγότερες παραμορφώσεις στα δάκτυλα και πιο δυνατούς μύες στα πόδια και τα πόδια σε σύγκριση με τα παιδιά που περπατούν με παπούτσια. Οι άκαμπτες, χοντρές σόλες μπορεί να εμποδίσουν το φυσιολογικό πλάσιμο του ποδιού και να μειώσουν την ευαισθησία του πέλματος, κάτι που είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη της ισορροπίας και της σταθερότητας.
«Τα παιδιά πρέπει να αρχίσουν να φορούν παπούτσια από τη στιγμή που ξεκινούν να περπατούν». Σύμφωνα με έρευνες, τα παιδιά που περπατούν ξυπόλητα μέσα στο σπίτι έχουν καλύτερη ισορροπία, πιο ανεπτυγμένους μύες και λιγότερες παραμορφώσεις των δακτύλων. Οι παιδίατροι συμφωνούν ότι είναι προτιμότερο για τα παιδιά να παραμένουν ξυπόλητα όταν είναι σε ασφαλές περιβάλλον, καθώς αυτό συμβάλλει στη φυσική ανάπτυξη του ποδιού. Τα παπούτσια μπορούν να χρησιμοποιούνται όταν το παιδί βρίσκεται σε εξωτερικούς χώρους ή σε περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού από αιχμηρά αντικείμενα.
“Η επιλογή των υποδημάτων για τα παιδιά πρέπει να βασίζεται κυρίως στην άνεση, την ελευθερία κίνησης και την προστασία από τραυματισμούς, και όχι σε στερεότυπα ή παραδοσιακές πεποιθήσεις. Η σύγχρονη έρευνα προτείνει ότι τα πόδια των παιδιών μπορούν να αναπτυχθούν φυσιολογικά χωρίς υπερβολική υποστήριξη ή άκαμπτες σόλες, επισημαίνοντας τη σημασία της ελευθερίας και της ευαισθησίας των ποδιών κατά την πρώιμη ανάπτυξη.“
Ποιά λοιπόν η κατάλληλη ηλικία για υποδήματα;Τώρα που γνωρίζετε ότι τα παπούτσια δεν είναι απαραίτητα για την υποστήριξη και την ανάπτυξη των ποδιών, είναι λογικό να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι για τα φυσιολογικά πόδια, τα παπούτσια εξυπηρετούν μόνο έναν σκοπό: την προστασία. Κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού, πριν αρχίσει να περπατά, δεν χρειάζεται παπούτσια. Εάν το παιδί φοράει συνεχώς παπούτσια πριν περπατήσει, στερείται της φυσιολογικής αισθητηριακής διέγερσης που θα λάμβανε τα πόδια του από την επαφή με το περιβάλλον. Επιπλέον, οι μικροί μύες των ποδιών και των δακτύλων του δεν ασκούνται αρκετά και τείνουν να υποαναπτύσσονται. Ακόμη και το παιδί που μόλις ξεκινά να περπατά δεν χρειάζεται γενικά παπούτσια όταν βρίσκεται σε ασφαλή περιβάλλοντα, όπως στο σπίτι ή στην αυλή. Μόνο όταν βγαίνει στον δρόμο είναι απαραίτητο ένα ζευγάρι αθλητικά για προστασία.
Τακούνι στο παπούτσι; Τα παιδικά παπούτσια δεν πρέπει να έχουν τακούνια. Τα τακούνια ενθαρρύνουν το παιδί να περπατά στις μύτες των ποδιών του, κάτι που προκαλεί σύσφιξη των τενόντων της φτέρνας. Τα ψηλά τακούνια πρέπει σίγουρα να αποφεύγονται. Τα περισσότερα δερμάτινα παπούτσια έχουν ένα μικρό τακούνι. Αν φορεθούν περιστασιακά, αυτό δεν είναι πρόβλημα. Αλλά τα αθλητικά ή τα παπούτσια για τρέξιμο είναι ιδανικά από αυτή την άποψη.
Ποιά η σωστή εφαρμογή; Πρέπει να θυμάστε ότι ψάχνετε για ένα ζευγάρι υποδημάτων που να ταιριάζει στα πόδια του παιδιού σας, όχι το αντίστροφο. Για να βρείτε σωστή εφαρμογή, τόσο το σχήμα όσο και το μέγεθος των παπουτσιών πρέπει να προσαρμόζονται στα πόδια του. Κανένα ζευγάρι πόδια δεν είναι απόλυτα ίδια. Εκτός κι αν τα παπούτσια είναι χειροποίητα, δεν υπάρχει κάτι που να ονομάζεται “τέλεια εφαρμογή”. Για τέλεια εφαρμογή, δεν χρειάζεται μόνο το συνολικό μήκος και πλάτος των παπουτσιών να είναι κατάλληλα, αλλά πρέπει επίσης να καλύπτουν άλλες απαιτήσεις. Το φαρδύτερο μέρος του ποδιού μπορεί να μην κάθεται στο αντίστοιχο φαρδύτερο μέρος του παπουτσιού, ακόμα και αν έχουν το ίδιο πλάτος. Επίσης, το πλάτος της φτέρνας μπορεί να μην ταιριάζει στη φτέρνα του παπουτσιού. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να βρει κανείς παπούτσια που είναι άνετα και που ταιριάζουν γενικά στο σχήμα και το μέγεθος του ποδιού.
Κάθε πότε αλλάζουμε υποδήματα; πιο συχνός λόγος αντικατάστασης των παιδικών παπουτσιών είναι ότι έχουν ξεπεραστεί σε μέγεθος. Ορισμένοι στον τομέα των παπουτσιών έχουν προτείνει ότι το μέγεθος των παπουτσιών πρέπει να αλλάζει κάθε δύο μήνες για παιδιά ηλικίας δύο έως έξι ετών. Ενώ αυτό είναι ιδανικό για τη βιομηχανία υποδημάτων, είναι υπερβολικά ακριβό και δεν βασίζεται σε καμία μακροχρόνια μελέτη για την ανάπτυξη του ποδιού των παιδιών. Ευτυχώς για τους γονείς, νεότερες μελέτες από την ιατρική κοινότητα έχουν αποκαλύψει ότι, ενώ η ανάπτυξη του ποδιού των παιδιών είναι γρήγορη, η αλλαγή μεγέθους παπουτσιών δεν χρειάζεται να είναι τόσο συχνή. Μεταξύ των ηλικιών δώδεκα και τριάντα μηνών, η ανάπτυξη του ποδιού είναι ραγδαία, και, πράγματι, η αλλαγή μεγέθους πρέπει να εξετάζεται κάθε τρεις μήνες. Ωστόσο, από τα τρία έως τα έξι χρόνια, το πόδι αναπτύσσεται με πιο αργό ρυθμό και η αλλαγή μεγέθους χρειάζεται να γίνεται μόνο κάθε τέσσερις έως έξι μήνες.
Αξιζει να διαβάσετε:
Hollander, K., de Villiers, J. E., Venter, R., Sehner, S., Wegscheider, K., Braumann, K. M., & Zech, A. (2018). Foot Strike Patterns Differ Between Children and Adolescents Growing up Barefoot vs. Shod. International journal of sports medicine, 39(2), 97–103. https://doi.org/10.1055/s-0043-120344
Hollander, Karsten et al. “The effects of being habitually barefoot on foot mechanics and motor performance in children and adolescents aged 6-18 years: study protocol for a multicenter cross-sectional study (Barefoot LIFE project).” Journal of foot and ankle research vol. 9,1 36. 2 Sep. 2016, doi:10.1186/s13047-016-0166-1
Holowka, N.B., Wallace, I.J. & Lieberman, D.E. Foot strength and stiffness are related to footwear use in a comparison of minimally- vs. conventionally-shod populations. Sci Rep 8, 3679 (2018). https://doi.org/10.1038/s41598-018-21916-7
Staheli, L.T. and Giffin, L. (1980) ‘Corrective Shoes for Children: A survey of current practice’, Pediatrics, 65(1), pp. 13–17. doi:10.1542/peds.65.1.13.
Rao, U.B., & Joseph, B. (1992). The influence of footwear on the prevalence of flat foot. A survey of 2300 children. The Journal of bone and joint surgery. British volume, 74 4, 525-7
Wang, Y., Jiang, H., Yu, L., Gao, Z., Liu, W., Mei, Q., & Gu, Y. (2023). Understanding the Role of Children’s Footwear on Children’s Feet and Gait Development: A Systematic Scoping Review. Healthcare (Basel, Switzerland), 11(10), 1418. https://doi.org/10.3390/healthcare11101418
Wenger, D R et al. “Foot growth rate in children age one to six years.” Foot & ankle vol. 3,4 (1983): 207-10. doi:10.1177/107110078300300405
SIM-FOOK, L., & HODGSON, A. R. (1958). A comparison of foot forms among the non-shoe and shoe-wearing Chinese population. The Journal of bone and joint surgery. American volume, 40-A(5), 1058–1062.
https://www.correcttoes.com/foot-help/how-going-barefoot-affects-your-brain/
Ο ιστότοπος δεν παρέχει ιατρικές συμβουλές και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά το έργο των επαγγελματιών Υγείας, σε θέματα πρόληψης, συμβουλευτικής, διάγνωσης και θεραπείας.
Για οποιοδήποτε ζήτημα υγείας, θα πρέπει να απευθύνεστε σε ειδικό ιατρό. Μην αμελείτε και μην καθυστερείτε την αναζήτηση ιατρικής συμβουλής για κάθε σύμπτωμα. Ακολουθείτε πάντα και πιστά τις οδηγίες και συμβουλές που σας έχουν δοθεί από τον θεράποντα ιατρό σας. Εάν βρίσκεστε σε έκτακτη ανάγκη, μην ανατρέχετε στο διαδίκτυο αλλά απευθυνθείτε σε επαγγελματίες Υγείας και αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.
